Als onderdeel van het streven van de EU naar een koolstofarme en duurzame economie, is de Unie samen met haar lidstaten de grootste verstrekker van klimaatfinanciering ter wereld. Op 8 oktober nam de Raad conclusies aan in het kader van de EU-voorbereiding van de COP 29.De EU-klimaatfinanciering past in de inspanningen van de EU om haar klimaat- en energiedoelstellingen te halen zoals afgesproken in de Klimaatovereenkomst van Parijs en de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG's) voor 2030 van de VN. Om de doelstellingen op het gebied van klimaat, milieu en sociale duurzaamheid te verwezenlijken, zijn grote particuliere en publieke investeringen nodig. Voor het totale bedrag aan uitgaven uit de EU-meerjaren begroting 2021-2027 geldt een algemene klimaatdoelstelling van 30%.
Van COP 28
Op de volgende Klimaattop,de COP 29 (11-22 november, Bakoe Azerbeidzjan) staat de klimaatfinanciering – als onderdeel van de uitvoering van de afspraken van de vorige COP in Dubai – ook op de agenda. Het belangrijkste doel van de komende COP 29 is om te onderhandelen over de nieuwe collectieve kwantitatieve doelen (NCQG's) na 2025.
Op de Dubai-COP vond de eerste Global Stocktake (GST) van de Overeenkomst van Parijs plaats. Het resultaat daarvan – het zgn. GST-besluit) bevat een oproep aan de verdragspartijen om bij te dragen aan de wereldwijde inspanningen om in dit kritieke decennium af te stappen van fossiele brandstoffen in energiesystemen. Dit besluit moedigt ook aan om in de volgende ronde van nationaal vastgestelde bijdragen (NDC's), die in februari 2025 moeten worden ingediend, ambitieuze emissiereductiedoelstellingen voor de hele economie op te nemen die zijn afgestemd op de doelstelling om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C. Velen hoopten dat dit een noodzakelijke koerscorrectie zou zijn om de gevaarlijkste gevolgen van klimaatverandering af te wenden en ervoor te zorgen dat het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC) geschikt is voor het beoogde doel.
Naar COP 29
De COP 29 werd traditioneel voorbereid door de (jaarlijkse) klimaatconferentie in Bonn (juni 2024). Deze keer was het eerste gelegenheid voor de verdragspartijen om te bespreken hoe deze oproepen en andere elementen van het GST-besluit moeten worden uitgevoerd. Na deze besprekingen waren de afgevaardigden echter niet erg optimistisch dat de GST tot de broodnodige koerscorrectie zal leiden. Na twee weken onderhandelen hadden de partijen niet veel vooruitgang geboekt bij het vaststellen van de modaliteiten van een nieuwe dialoog over de implementatie van het GST-resultaat. In feite hebben ze niet veel nagedacht over de modaliteiten. Er waren diepgewortelde meningsverschillen over de beoogde reikwijdte van de dialoog: moet deze zich richten op de uitvoeringsmiddelen, met name de financiering, of moet er worden nagedacht over de uitvoering van alle elementen van het GST-besluit?
De discussies over het mitigatie werkprogramma waren nog controversiëler. De partijen konden geen overeenstemming bereiken, zelfs niet over het uitnodigen tot het indienen van tussentijdse voorstellen of het vastleggen van de in Bonn gehouden besprekingen om de besprekingen tijdens de COP 29 te informeren. Veel groepen en partijen hekelden het verloop van deze onderhandelingen en benadrukten dat mitigatie-maatregelen geen “taboeonderwerp” mogen zijn in het proces.
Velen spraken ook hun teleurstelling uit over het gebrek aan vooruitgang met betrekking tot het mondiale doel inzake aanpassing, alsook over de vaststelling van de onderzoeksbehoeften en de tijdigheid van de inbreng van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) in de besprekingen over onderzoek en systematische observatie.
Met betrekking tot een aantal kwesties, waaronder gender, namen de partijen alleen procedurele conclusies aan, waarin zij overeenkwamen de bespreking van de kwestie tijdens de volgende zitting voort te zetten, op basis van de besprekingen in Bonn. Vooruitgang was over het algemeen moeilijk vast te stellen en hield meestal verband met het opstarten van toetsingsprocessen.
In het vooruitzicht van de COP 29 in Bakoe waren velen op hun hoede voor het gebrek aan substantiële vooruitgang met betrekking tot het nieuwe collectieve gekwantificeerde doel inzake klimaatfinanciering, dat vóór 2025 moet worden vastgesteld. De standpunten van de partijen liggen nog steeds ver uit elkaar over belangrijke kwesties zoals de donor- en ontvanger-basis, en ze hebben nog geen zinvolle discussie gevoerd over de omvang van het doel. Overeenstemming over het doel zal het traject van klimaatactie voor de komende jaren bepalen, waardoor het een cruciale kwestie is die moet worden opgelost.
Bijdrage van de EU aan internationale klimaatfinanciering
De EU en de lidstaten zijn de grootste verstrekker van publieke klimaatfinanciering ter wereld.
In 2022 droegen de EU en de 27 lidstaten € 28,5 miljard aan publieke klimaatfinanciering bij en mobiliseerden zij nog eens € 11,9 miljard aan particuliere financiering om ontwikkelingslanden te helpen hun broeikasgasuitstoot te beperken en zich aan te passen aan de gevolgen van de klimaatverandering. Het totale bedrag in 2022 bedroeg 115,9 miljard USD. Meer dan 54% van de publieke EU-financiering werd besteed aan adaptatie aan de klimaatverandering of horizontale maatregelen (initiatieven voor mitigatie van én adaptatie aan klimaatverandering) in ontwikkelingslanden. Bijna de helft van de steun bestond uit subsidies.
De bijdrage voor klimaatfinanciering is een belangrijk onderdeel van de Overeenkomst van Parijs van 2015. Toen werd het doel gesteld om als ontwikkelde landen tot 2025 jaarlijks $ 100 miljard bij te dragen aan de internationale klimaatfinanciering. Vóór 2025 zullen de partijen bij het Raamverdrag van de VN inzake klimaatverandering een nieuw collectief streefcijfer vastleggen.
Raadsconclusies
Op 8 oktober keurde de ECOFIN-Raad conclusies over klimaatfinanciering goed in de aanloop naar de COP 29. In de conclusies (concreet 17 paragrafen) onderstreept de Raad dat de EU en haar lidstaten zich inzetten voor het huidige doel van de ontwikkelde landen om tot 2025 gezamenlijk 100 miljard dollar per jaar aan klimaatfinanciering vrij te maken. Dit doel is voor het eerst bereikt in 2022. De Raad benadrukt ook dat hij vastbesloten is de klimaatfinanciering in de toekomst voort te zetten en steun te verlenen aan het bereiken van ambitieuze nieuwe collectieve kwantitatieve doelstellingen na 2025. De EU en haar lidstaten leveren 's werelds grootste bijdrage aan de internationale publieke klimaatfinanciering, en sinds 2013 hebben zij hun bijdrage aan klimaatfinanciering ter ondersteuning van ontwikkelingslanden meer dan verdubbeld.
De conclusies beklemtonen in paragraaf 9 het belang van de particuliere sector, zoals
- de noodzaak om de particuliere sector op grote schaal te mobiliseren door middel van doeltreffende en geloofwaardige beleidskaders, die marktfalen en andere belemmeringen kunnen aanpakken om meer investeringen in klimaatmaatregelen te ontsluiten;
- het belang van betrokkenheid van de particuliere sector, ook van grote ondernemingen en de financiële sector, bij de klimaattransitie en bij het omzetten van milieuschadelijke activiteiten in duurzame activiteiten, met gebruikmaking van instrumenten zoals taxonomieën, duurzaamheidsrapporteringsnormen;
- de noodzaak van evenredige regelgevingskaders die de kosten van het zakendoen tot een minimum beperken en tegelijkertijd strenge milieu- en sociale normen behouden.
Net als in voorgaande jaren is het bedrag van de EU-bijdrage voor het jaar 2023 nog niet in de conclusies opgenomen. Dat bedrag zal door de Commissie beschikbaar worden gesteld en afzonderlijk door de Raad worden goedgekeurd, tijdig vóór het begin van COP29.
Later deze maand zal de Raad naar verwachting conclusies goedkeuren waarin het algemene mandaat voor de EU-onderhandelaars op de COP29-klimaatconferentie wordt vastgesteld. De op 8 oktober goedgekeurde conclusies vormen een aanvulling op het algemene mandaat van de EU.
Meer in senTRAL:
Bronnen:
- Climate finance: Council approves conclusions ahead of COP29 - Consilium (europa.eu)
- Summary report 3–13 June 2024 (iisd.org)
- UN Climate Change Conference Baku - November 2024 | UNFCCC
