Interesse?

De zorgsector heeft te maken met een sterke toename van agressie-incidenten tegen medewerkers.
Het gaat om een heel spectrum van agressief gedrag (verbale beledigingen, bedreigingen, fysieke aanvallen,…) in alle segmenten van de zorg.
Bovendien zijn de cijfers wellicht een onderschatting van de realiteit, door een onderrapportage van de incidenten. Onderrapportage heeft te maken met o.a. tijdsgebrek voor registratie, onduidelijkheid over de procedures of de perceptie dat agressie deel uitmaakt van het werk.

Agressie in de zorg: risico’s

Agressie tegen hulpverleners in de zorg heeft veel gevolgen, niet alleen voor de directe slachtoffers, maar indirect ook op de kwaliteit van patiëntenzorg:

• Fysieke gevolgen;
• Psychologisch gevolgen: de constante angst voor nieuwe agressie-incidenten kan leiden tot een voortdurende staat van angst en stress, waardoor het algemene welzijn van zorgverleners onder druk staat;
• Werkplekstress: dit kan leiden tot een algemeen gevoel van onveiligheid, verminderde jobtevredenheid, vermoeidheid en burn-out;
• Impact op zorgkwaliteit;
• Personeelsverloop: het Vias Institute geeft aan dat 24% van de hulpverleners overweegt om wegens agressief gedrag van job te veranderen, en dit in een sector die al kampt met een groot tekort aan arbeidskrachten.

Er zijn veel oorzaken van agressie in de zorg. In de literatuur wordt agressie meestal opgedeeld in drie subtypes:

• Frustratieagressie: agressie die voortkomt uit een opstapeling van frustraties en/of emoties
• Instrumentele agressie: agressie die bewust wordt ingezet in functie van een doel
• Pathologische agressie: agressie die voortkomt uit een (psychische) aandoening, ziekte of middelen- of medicatiegebruik.

Aanbevelingen Zorgnet-Icuro

• onmiddellijke maatregelen om de veiligheid en het welzijn van het zorgpersoneel te waarborgen;
• een langetermijnstrategie gericht op het aanpakken van de dieperliggende oorzaken van agressie.

De werkgroep formuleerde in totaal 16 aanbevelingen voor het federale en het Vlaamse beleidsniveau:

• Algemene aanbevelingen:

1. Zet een brede sensibiliseringscampagne op, gecoördineerd door de overheden.
2. Ondersteun de zorgsector in de ontwikkeling van een agressiebeleid.
3. Bevorder de samenwerking tussen politie en justitie.

• Aanbevelingen in verband met de inzet van bewakingsagenten:

1.  Breid de bevoegdheden van de bewakingsagenten uit.
2. Voorzie structurele financiering voor bewakingsagenten.
3. Maak het mogelijk dat zorgorganisaties bewakingsagenten kunnen delen.

• Juridische aanbevelingen:

1. Maak snelrecht mogelijk in combinatie met een correcte strafmaat.
2. Werk aan een minder soepel seponeringsbeleid.
3. Bewaak de anonimiteit van de slachtoffers.
4. Maak een register op van agressoren.

• Aanbevelingen voor de opleidingen:

1. Geef “omgaan met agressie” een vaste plaats in de basisopleidingen voor zorgberoepen.
2. Ontwikkel blended en online modules voor medewerkers in de zorg.
3. Voorzie financiële stimuli voor het organiseren van agressie-trainingen.

• Aanbevelingen rond nazorg:

1. Versterk de nazorg na een agressie-incident.
2. Aanbevelingen in verband met infrastructuur en techniek:
3. Herstructureer de VIPA-subsidies (Vlaamse Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden; aanpak van agressie bij minderjarigen).
4. Lanceer pilootprojecten of proeftuinen voor (slimme) technologie.

Het document 'Naar een veilige en respectvolle werkomgeving. 16 beleidsaanbevelingen voor de aanpak van agressie in de zorg' (PDF) is te raadplegen op de website van Zorgnet Icuro.

• Agressiehantering op de werkvloer - Hoe agressief gedrag bij een tegenpartij voorkomen? (In de praktijk)

• BeSWIC, "16 beleidsaanbevelingen van Zorgnet Icuro over de aanpak van agressie in de zorg", 11 september 2024
• Zorgnet Icuro, “Naar een veilige en respectvolle werkomgeving“, 15 juli 2024