Interesse?

- Wat is het verschil tussen PCR, sneltesten en zelftesten?

- Wanneer kan de werkgever sneltesten inzetten?

- Kan de werkgever zelf bepalen bij welke werknemers de sneltesten moeten worden uitgevoerd, en voor hoelang?

- Mag de werkgever zelf sneltesten of zelftesten bestellen?

- Mag de werkgever zelf sneltesten (of zelftesten) uitvoeren?

- Wat is de kost van de sneltesten voor de werkgever?

- Wat betekent een positief resultaat op een snel- of zelftest?

- Wat betekent een negatief resultaat op een snel- of zelftest?

- Hoelang kan de sneltest of zelftest positief blijven na een doorgemaakte besmetting? 

- Wat is het verschil tussen PCR, sneltesten en zelftesten?

• PCR-test: test waarbij de afname gebeurt met gebruik van de diepe naso-pharynx wisser, de ondiepe neuswisser, de keelwisser of de combinatie keel- en ondiepe neuswisser door de arbeidsarts of één van diens medewerkers van het departement of de afdeling belast met het medisch toezicht van de interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. De analyse gebeurt in een labo. Het resultaat is doorgaans gekend binnen de 24-48 uur. Deze test kan al vroeg een nieuwe besmetting detecteren.
• Sneltest: snelle antigeen test die uitgevoerd wordt door de arbeidsarts of één van diens medewerkers van de preventiedienst én waarbij het resultaat van de test door de afnemer gelezen wordt. Het resultaat is binnen de 15-20 minuten gekend. Deze test heeft een lagere gevoeligheid dan de PCR-test, en kan enkel hoog besmettelijke werknemers identificeren.
• Zelftest: snelle antigeen test die gebruikt wordt door de werknemer zelf en waarbij de analyse en het aflezen van het resultaat van de test door deze werknemer zelf gebeurt.  Dit gebeurt in principe buiten de onderneming, maar wordt sinds 31 maart ook door de FOD WASO toegelaten als onderdeel van de preventiestrategie, onder supervisie van de arbeidsarts of diens medewerkers, of door de werknemer zelf, thuis.

- Wanneer kan de werkgever sneltesten of zelftesten inzetten?

 Er zijn drie mogelijke indicaties voor het gebruik van sneltesten.

1. Clusterbeheer: bij vaststelling van twee of meer besmettingen die verband houden met de werkvloer kan de preventieadviseur-arbeidsarts oordelen dat het gebruik van sneltesten zinvol is, om de uitbraak onder controle te houden. Hierbij kunnen naast de laagrisicocontacten ook andere werknemers worden getest. De arbeidsarts bepaalt de termijn en frequentie. De hoogrisicocontacten worden sowieso verwijderd van de werkvloer, gaan in quarantaine en krijgen een PCR-test.

2. Op initiatief van de arbeidsarts, op basis van een risico-inschatting: buiten het kader van clusterbeheer, dus zonder aanwijzingen van een actuele uitbraak, kan de arbeidsarts oordelen dat een preventieve screening met behulp van sneltesten zinvol is. Er moet dus een aantoonbaar verhoogd risico zijn. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat er in het verleden al clusters zijn vastgesteld in de onderneming zelf. Of een gekend hoog risico in gelijkaardige ondernemingen, omdat het onmogelijk is om contacten op het werk te beperken (zoals in de voedingsindustrie). Of omdat er in de regio een verhoogde viruscirculatie is vastgesteld. De arbeidsarts bepaalt de termijn en frequentie.

3. In opdracht van de arts-sociaal inspecteur: bij ernstige inbreuken tegen de naleving van de preventieve maatregelen kan de arts-sociaal inspecteur van de Algemene Directie Toezicht Welzijn op het werk van de FOD WASO de preventieadviseur-arbeidsarts ook verzoeken om repetitieve sneltesten te voorzien. Dit zal altijd gepaard gaan met bijkomende opgelegde preventiemaatregelen. 
4. Om vervroegd uit quarantaine te gaan: sinds 1 december 2021 is de teststrategie gewijzigd. Na een hoogrisicocontact moeten gevaccineerde werknemers zich laten testen met een PCR-test op dag 5. In afwachting van het resultaat mogen ze wel al vanaf dag 4 opnieuw uit quarantaine, mits ze elke dag een (negatieve) zelftest doen en geen symptomen hebben die kunnen wijzen op covid. De werkgever kan deze zelftesten voorzien, maar kan de werknemer evenwel niet verplichten om deze mogelijkheid te gebruiken.

Het doel van de sneltesten is dus ter aanvulling en uitbreiding van de al bestaande teststrategie, voor werknemers waar telewerk niet mogelijk is. Het is geen vrijgeleide om telewerkers terug naar kantoor te halen. Daar waar ook maar enigszins mogelijk, is telewerk nog steeds verplicht.

 

- Kan de werkgever zelf bepalen bij welke werknemers de sneltesten of zelftesten moeten worden uitgevoerd, en voor hoelang?

Neen. De arbeidsarts bepaalt welke werknemers in aanmerking komen en welke teststrategie er wordt gevolgd (soort test, frequentie, duur, …). De uiteindelijke beslissing wordt wel genomen in overleg met de werkgever en met inachtneming van het sociaal overleg.

De categorieën werknemers die volgens de arbeidsarts in aanmerking komen, zijn die waarbij er een mogelijk verhoogd risico is op virusoverdracht. Dit omvat:

• het aantal contacten op een dag
• de variatie in de contacten
• de duurtijd van de contacten
• de nabijheid van de contacten voor het gewoonlijk uitoefenen van de functie (kan de 1,5m uit de aard van de functie doorgaans gerespecteerd worden of niet);
• de ventilatie-aspecten: verlopen de contacten vooral binnen of vooral in de buitenlucht; hoe is het gesteld met de verluchting van de ruimte in gewone omstandigheden van uitoefening van de functie; is het een grote ruimte of eerder een besloten ruimte; is er een hoge toevoer van verse lucht
• de fysieke werkbelasting (intensere belasting geeft aanleiding tot meer uitwasemingen en dus tot een ruimere verspreiding van speeksel en aerosol)
• risico’s ingevolge gezamenlijke verplaatsingen (bv. door de werkgever georganiseerd vervoer)
• de mate waarin maatregelen overeenkomstig de generieke gids (en desgevallend de sectorgids) zijn genomen en worden nageleefd
• wanneer samen werken gecombineerd wordt met samen wonen
• de vaccinatiestrategie en de vaccinatiegraad (voor al gevaccineerde werknemers zal een sneltest allicht weinig positieve gevallen opleveren, omdat een lagere virale load minder snel detecteerbaar is)

 

- Mag de werkgever zelf sneltesten of zelftesten bestellen?

• Sneltesten mag de werkgever niet zelf bestellen. Uitsluitend de preventiedienst mag beschikken over sneltestkits die voorkomen op een door het FAGG vastgestelde lijst (zie criteria van KB van 24 maart 2021, zoals vermeld in punt B). Deze testkits bestemd voor het testen van werknemers kunnen alleen worden aangevraagd door de arbeidsartsen, en moeten ook rechtstreeks aan arbeidsartsen worden afgeleverd. Ze mogen in geen enkel geval rechtstreeks worden bezorgd aan de werkgevers.
• Zelftesten kan de werkgever wel zelf bestellen. Een Koninklijk Besluit van 11 mei, verschenen in het Belgisch Staatsblad op 14 mei, laat toe dat ondernemingen en instellingen zelftests aankopen bij apothekers om deze vrijblijvend ter beschikking te stellen van hun werknemers of andere medewerkers. Dit doet geen afbreuk aan de regels van het KB van 5 januari 2021, dat de teststrategie beschrijft binnen een arbeidsrelatie. Het ter beschikking stellen van deze zelftests mag op geen enkele wijze aanleiding geven tot enige verplichting tot gebruik ervan. Zo mag de werkgever de werknemers niet vragen zichzelf te testen voordat het werk wordt aangevat of tijdens de werkuren. De werkgever kan dus op geen enkele manier instructies of richtlijnen of rechtstreekse of onrechtstreekse dwang uitoefenen ten aanzien van werknemers of andere medewerkers om een dergelijke zelftest uit te voeren. Sinds de gewijzigde teststrategie van 1 december 2021 kan de werkgever wel bijkomend de zelftesten ter beschikking stellen aan gevaccineerde werknemers die vanaf dag 4 na een hoogrisicocontact opnieuw uit quarantaine willen komen.

- Mag de werkgever zelf sneltesten of zelftesten uitvoeren?

Neen. Deze testen zijn voor de werknemers vrijwillig, en de privacy van deze werknemers moet gewaarborgd worden. Dit kan volgens de FOD WASO enkel wanneer de uitvoering of supervisie gebeurt door de arbeidsarts of diens medewerkers. Enkel zo kan vermeden worden dat er sprake zou kunnen zijn van directe of indirecte druk van de werkgever en dat de privacy van de werknemers te allen tijde gewaarborgd wordt. Het gaat om een verwerking van gezondheidsgegevens, waarbij de privacy moet zijn verzekerd bij elke stap in de teststrategie. Testresultaten mogen dus in geen enkel geval aan de werkgever worden meegedeeld. Uiteraard zal de arbeidsarts bij een positief testresultaat wel een quarantaineattest aanleveren.

Sneltesten met een diepe neus- of keelwisser zijn een medische handeling. Dat betekent dat dit moet gebeuren door een zorgkundige. Naast een arts of verpleegkundige kan bijvoorbeeld ook een kinesist of apotheker mits korte opleiding dit verrichten. Zelftesten kunnen ook gebruikt worden als onderdeel van de teststrategie, bijvoorbeeld omdat de werknemer milde symptomen heeft die zouden kunnen wijzen op covid, of (voor gevaccineerde werknemers) om vervroegd uit quarantaine te komen na een hoogrisicocontact. Deze zelftesten vormen geen medische handeling, en kunnen dus ook door ander personeel of door de werknemer zelf uitgevoerd worden, maar dan bij uitvoering in de onderneming ook onder supervisie van de arbeidsarts of diens medewerkers. Daarnaast is het mogelijk dat de werknemer de zelftest thuis uitvoert, en bij een positief resultaat de huisarts en de arbeidsarts op de hoogte brengt.  

- Wat is de kost van de sneltesten of zelftesten voor de werkgever?

- Wat betekent een positief resultaat op een snel- of zelftest?

Een positief testresultaat houdt in dat de werknemer in isolatie moet en het resultaat moet laten bevestigen door een PCR-test. De hoogrisicocontacten van deze werknemer moeten in quarantaine en zelf ook getest worden volgens de huidige teststrategie.

- Wat betekent een negatief resultaat op een snel- of zelftest?

Een negatief testresultaat wil niet zeggen dat de werknemer niet besmet kan zijn met het virus en dus ook niet dat het risico op het overdragen van het virus onbestaand zou zijn. Men mag niet vergeten dat deze tests een lagere gevoeligheid hebben dan de standaard PCR-tests, vooral bij asymptomatische personen. Ze laten wel toe om hoog besmettelijke werknemers te identificeren. Daarom moet er hier zeer duidelijk op gewezen worden dat een negatieve test geen vrijgeleide kan zijn voor het niet of niet strikt toepassen van preventieve maatregelen en dat dus ook in de ondernemingen steeds de maatregelen zoals vermeld in de generieke gids (telethuiswerk daar waar mogelijk, social distancing, hygiënemaatregelen, …) moeten worden toegepast.

- Hoelang kan de sneltest of zelftest positief blijven na een doorgemaakte besmetting?

Na een doorgemaakte covid-besmetting kunnen sommige werknemers nog weken tot (uitzonderlijk) zelfs maanden positief testen bij een PCR-test, ook al zijn ze zelf niet langer ziek of besmettelijk. Zulk een ‘vals-positief’ resultaat is minder waarschijnlijk bij een sneltest of zelftest, omdat deze minder gevoelig is: dit type test geeft pas een omslag bij een hoge virale lading. Onderstaande grafiek geeft dit visueel mooi weer: een sneltest of zelftest met een lage analytische sensitiviteit, zal enkel een positief resultaat geven in de (meest) besmettelijke periode. De keerzijde van de medaille is dat een snel- of zelftest hierdoor ook een grotere kans geeft op een vals-negatief resultaat (zie ook onder de vraag “Wat betekent een negatief resultaat op een snel- of zelftest?”).



- Wat zijn de nieuwe quarantaineregels vanaf 10 januari 2022?

• wie gevaccineerd is en binnen de laatste vijf maanden een prik heeft gekregen (tweede vaccin of booster), moet na een hoogrisicocontact geen PCR-test meer afleggen en moet ook niet meer in quarantaine
• gevaccineerden die geen vaccin of booster kregen in de laatste vijf maanden, moeten na een hoogrisicocontact nog steeds tien dagen in quarantaine; ze mogen vanaf dag 4 uit quarantaine, indien ze tot en met dag 10 dagelijkse negatieve zelftesten kunnen voorleggen
• wie niet gevaccineerd is, moet na een hoogrisicocontact ook tien dagen in quarantaine, maar mag die pas vanaf dag 7 verlaten; ook zij moeten vanaf dan dagelijkse negatieve zelftesten kunnen voorleggen.
• wie besmet is met het coronavirus moet nog steeds in isolatie: de isolatieperiode wordt wel verkort van 10 dagen naar 7 dagen, en wie dan geen klachten meer heeft mag mits negatieve zelftest uit isolatie