De PFOS-vervuiling in Zwijndrecht heeft een nieuwe prioriteit in het bodemsaneringsbeleid gebracht. Gelet op de huidige aandacht naar verontreinigingen met PFAS-stoffen in bodem, afvalstof, grondstof en grondwater, voorziet de OVAM dat de vraag naar bodemonderzoeken op deze verontreinigingen nu sterk zal toenemen. Daarom stelt zij enkele richtlijnen scherp voor bodemdeskundigen.
- Wanneer moet je PFAS onderzoeken? In de ‘Richtlijn PFAS-onderzoek’ staat een lijst van risicoactiviteiten die een verhoogde kans geven op verontreiniging met PFAS (tabel 1).
- Wat zijn de aandachtpunten bij de staalname? Een nauwkeurige en zorgvuldige staalname is cruciaal bij onderzoek naar PFAS-verbindingen in het milieu. Door de grote diversiteit van toepassingen van deze verbindingen is de kans op contaminatie door staalnamemateriaal reëel. Je moet dus zeker het gebruik vermijden van handschoenen, boormateriaal, pompen, recipiënten e.d. die zelf PFAS-houdende componenten bevatten. Ook glazen recipiënten zijn niet geschikt omdat PFAS-verbindingen aan glas adsorberen. Enkel polypropyleen recipiënten kunnen hiervoor gebruikt worden. In hoofdstuk 4 van de richtlijn PFAS-onderzoek zit een checklist die gebruikt kan worden op het terrein om PFAS-houdende materialen of adsorberende stoffen te vermijden. Bij staalname om de aanwezigheid van PFAS/PFOS te onderzoeken ten gevolge van mogelijke atmosferische depositie, wordt een staalnamediepte tot 0,15 m-mv vooropgesteld.
- Planningsgegevens van de onderzoeken moeten worden overgemaakt via deze smartsheet.
- Wat zijn de aandachtspunten bij de analyses op bodem? Voor de bepaling van PFAS in bodem, sediment, slib, baggerspecie, vast afval en bodemverbeterende middelen is CMA/3/D (versie 11/2020) de referentie die OVAM hanteert voor rechtsgeldige meetresultaten. Aan de labo’s worden analyses op PFAS gevraagd op 28 kwantitatieve parameters (lijst tabel 1 uit CMA_3_D) en 8 indicatieve parameters (lijst tabel 2 uit CMA_3_D). OVAM vraagt om alle parameters te rapporteren, gelet op mogelijke aanpassingen in het opstellen van de normen. Omdat het normeringskader voor PFAS momenteel nog in ontwerp is, wil OVAM de 8 indicatieve parameters kennen die uit de analyses worden bepaald. De resultaten van deze metingen zullen worden meegenomen in de resultaten van een proefronde die momenteel bij VITO loopt.
- Wat zijn de aandachtspunten bij de analyses op grondwater? Momenteelgeldt hiervoor WAC/IV/A/025 (versie november 2016), die 12 kwantitatieve componenten vermeldt. Maar in de gereviseerde ontwerp-WAC/IV/A/025 (versie november 2020) zijn 27 kwantitatieve, 9 indicatieve en 3 optionele componenten opgenomen. De OVAM vraagt voor analyses op PFAS op het grondwater metingen van 27 kwantitatieve parameters (lijst tabel 1 uit gereviseerde ontwerp-WAC) en 9 indicatieve parameters (lijst tabel 2 uit gereviseerde ontwerp-WAC), en wil ook hiervan informatie ontvangen over de indicatieve parameters.
- Welke toetsingswaarden? Voor de evaluatie van de resultaten aan de huidige toetsingswaarden verwijst OVAM naar deze documenten:
- Hoe verloopt de rapportbehandeling door OVAM? Bij het behandelen van de rapporten is OVAM alert voor potentiële PFAS-knelpunten: houden de onderzochte risico-activiteiten een potentieel PFAS-risico in, moet de PFAS-stof analytisch onderzocht worden?... Bij onduidelijkheden kan zij eventueel bijkomend veldwerk of aanvullingen vragen moet er een gewijzigd rapport worden ingediend.
OVAM heeft deze themapagina opgezet over de PFAS-problematiek. Intussen werkt zij ook aan de opmaak van een onderzoeksprotocol voor verkennende bodemonderzoeken PFAS op en rond brandweerkazernes, brandweeroefenterreinen en locaties waar op basis van gemeente of brandweer in het verleden zware branden vermoedelijk met PFOS-schuim zijn geblust.
Bron: EMIS, OVAM 
