Interesse?

In de afgelopen tien jaar is het onderzoek naar de impact van luchtvervuiling op de gezondheid uitgebreid. In eerste instantie werd de impact op hart- en vaatziekten in kaart gebracht. Later zijn ook de effecten bestudeerd op neurodegeneratieve ziekten en geestelijke gezondheid.

In een tweedelige milieu-epidemiologische studie bieden de Onafhankelijke Ziekenfondsen nu nieuw inzicht in de impact van luchtverontreiniging, in samenwerking met KU Leuven en UHasselt. Vooreerst hebben de onderzoekers het verband geanalyseerd tussen luchtvervuiling en het optreden van arbeidsongeschiktheid ten gevolge van mentale aandoeningen. Daarnaast hebben ze het verband onder de loep genomen tussen luchtvervuiling en het gebruik van gezondheidszorg bij volwassenen die lijden aan hypertensie of depressie, veruit de twee meest voorkomende chronische ziekten in België.

Blootstelling

Gegevens over roet-, stikstofdioxide- en ozonvervuiling per gemeente voor het jaar 2019 werden verkregen van Irceline, de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu. De blootstelling van elke persoon aan luchtverontreiniging werd binnen zijn of haar gemeente bestudeerd. Informatie over het ontstaan van arbeidsongeschiktheid ten gevolge van mentale aandoeningen werd verkregen uit de geanonimiseerde gegevens van leden van de Onafhankelijke Zorgverzekeringsfondsen, eveneens voor het jaar 2019. Drie hoofdblokken van aandoeningen werden specifiek uitgelicht, bij 12.270 gevallen van arbeidsongeschiktheid omwille van mentale aandoeningen (11.968 personen):

• problemen die verband houden met moeite om het leven in te richten (‘Z73’ volgens de Internationale Classificatie van Ziekten ‘ICD-10’, tiende herziening);
• neurotische, stressgebonden en somatoforme stoornissen (‘F40’ –‘F48’)
• stemmingsstoornissen (‘F30’-‘F39’)

Op een gelijkaardige manier definieerden de onderzoekers twee vormen van het gebruik van gezondheidsdiensten, namelijk

• ziekenhuisopnames via spoedgevallen (33.699 gevallen)
• consultaties bij de huisarts (in totaal 1.112.978)

Een kortdurende blootstelling aan luchtvervuiling, met name stikstofdioxide en zwarte koolstof, verergert een waarschijnlijk bestaande neiging tot arbeidsongeschiktheid ten gevolge van mentale aandoeningen. De diagnose werd gesteld op de dag van de vervuilingspiek zelf of tot twee dagen erna. Dat wijst op het acute karakter van de effecten. Concreet leidt een toename van 5 µg stikstofdioxide (CO₂) per m³ tot 4,2% meer arbeidsongeschiktheid ten gevolge van mentale aandoeningen. Een toename van 0,5 µg zwarte koolstof (roet) per m³ verhoogt de kans op arbeidsongeschiktheid ten gevolge van mentale aandoeningen met 3,2%.

Ook het aantal huisartsbezoeken van personen met chronische ziekten neemt toe. Een toename van 5 µg stikstofdioxide per m³ leidt tot 3,4% meer huisartsbezoeken voor personen met hypertensie, en 3,1% meer huisartsbezoeken voor personen met een depressie. Een toename van 0,5 µg zwarte koolstof per m³ leidt tot 2,4% meer huisartsbezoeken voor personen met hypertensie en 1,7% voor personen die lijden aan depressie. Het verschijnsel kan bijna het hele jaar door worden waargenomen. Enkel in de winter brengen de mensen minder tijd buitenshuis door en worden zij dus minder blootgesteld aan luchtverontreiniging.

Er is dus een duidelijke aanwijzing dat luchtvervuiling een significante toename van morbiditeit veroorzaakt. Ondanks een positieve evolutie treft de slechte luchtkwaliteit nog steeds een groot deel van de bevolking. De recent aangescherpte luchtkwaliteitsnormen van de WHO onderstrepen het enorme belang van deze kwestie.