Bedrijven met relatief veel langdurig zieke werknemers kunnen sinds 1 januari 2023 een financiële sanctie krijgen. De langdurig zieken zelf verliezen 2,5% van hun uitkering als ze na lang aandringen blijven weigeren om mee te werken aan het re-integratieproces. Deze nieuwe maatregelen maken deel uit van het ‘Terug naar Werk’-plan van federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke.
Reeds in oktober 2021 kondigde de regering al aan dat er werk gemaakt zal worden van de responsabilisering van langdurig zieken, maar ook van bedrijven, mutualiteiten en artsen. De plannen maken deel uit van het voornemen van de regering om de werkzaamheidsgraad op te krikken tot 80%. Het onderwerp responsabilisering werknemers en werkgevers in het kader van arbeidsongeschiktheid (“terug naar werk”) kwam op 13 mei 2022 op de federale ministerraad. De sociale partners verzetten zich unaniem tegen het plan. De federale regering heeft gekozen voor de vlucht vooruit: de sancties zullen er tóch komen. Op 1 januari l.l. is de nieuwe regelgeving ingegaan.
Sancties voor werknemers
De wet roept een mechanisme in het leven om zowel langdurig zieke werknemers als hun werkgevers financieel te sanctioneren, zij het na een hele cascade aan verwittigingen.
Zo krijgen langdurig zieke werknemers na tien weken een vragenlijst. Op basis hiervan wordt onderzocht of een werkhervatting mogelijk zal zijn. Wie er niet in slaagt de vragenlijst correct in te vullen, zal hulp aangeboden krijgen door ‘terug-naar-werk-coördinatoren’ bij de ziekenfondsen. Maar wie hardnekkig blijft weigeren zal gesanctioneerd worden. Die mensen verliezen dan 2,5% van de uitkering die ze op dat moment krijgen. Van zodra ze wel meewerken, wordt weer de volledige uitkering gestort.
Sancties voor werkgevers
Bedrijven waar in de laatste vier kwartalen zeker drie werknemers zijn uitgevallen voor minstens twaalf maanden, en waar het aantal langdurig zieken drie keer hoger ligt dan het gemiddelde in de privésector en twee keer hoger dan het gemiddelde in de eigen sector, zullen per kwartaal een bijdrage moeten betalen van 0,635% op de lonen, wat neerkomt op 2,5% op jaarbasis. Dat geld zal gebruikt worden voor acties ter verbetering van de arbeidsomstandigheden.
Deze bedrijven krijgen wel in eerste instantie een verwittiging. Ze worden twee kwartalen op voorhand verwittigd dat ze de kritieke drempels dreigen te overschrijden. Het mechanisme is ook enkel van toepassing op ondernemingen met gemiddeld 50 personeelsleden, en enkel de werknemers jonger dan 55 jaar met minstens drie jaar anciënniteit worden in rekening genomen. Ondertussen zou een 500-tal bedrijven al een verwittiging ontvangen hebben. Het systeem is ingegaan vanaf vorig najaar, zodat de eerste sancties vanaf het tweede kwartaal van 2023 zullen worden opgelegd.
Kritiek
Vanuit het middenveld komt kritiek op het ontwerp. Volgens de christelijke vakbond ACV en het christelijke ziekenfonds CM gaat het om maatregelen die niet effectief zijn, die zieken verder in de miserie duwen en de aandacht afleiden van de hoofdoorzaak van een half miljoen langdurig zieken: het niet aanpakken van ziekmakend werk.
Meer in senTRAL:
Bron:
