Naar aanleiding van de Internationale Vrouwendag publiceerde EU-OSHA vorige week een discussienota. Daarin wordt gesteld dat ook bedrijven en organisaties slachtoffers van huiselijk geweld kunnen helpen opsporen en ondersteunen.
In de EU is één op de drie vrouwen slachtoffer geweest van geweld tegen vrouwen of huiselijk geweld, en maar liefst één op de vijf vrouwen heeft te maken gehad met huiselijk geweld. In de EU is de meest voorkomende vorm van huiselijk geweld psychisch geweld door een huidige of voormalige partner (43% van de vrouwelijke slachtoffers). 22% heeft fysiek en seksueel geweld door een huidige of voormalige partner ervaren, en 18% heeft stalking door een huidige of voormalige partner ervaren. Uit een onderzoek onder werknemers dat Opinium voor Vodafone in negen landen uitvoerde, bleek ook een hogere prevalentie van psychologisch/emotioneel misbruik. Dit werd door 64% van de overlevenden ervaren, gevolgd door fysiek misbruik (50%) en financieel misbruik (27%).
Gevolgen ook op het werk
Veel overlevenden van huiselijk geweld zijn in de werkende leeftijd en werken ook. Werkgevers kunnen dus een belangrijke rol spelen in de reactie van de samenleving op huiselijk geweld. Het IAO-verdrag 1902 inzake geweld en intimidatie op het werk, aangenomen in 2019, en de bijbehorende aanbeveling 2063 hebben bevestigd dat huiselijk geweld een probleem is dat gevolgen heeft voor de werkplek, en dat daarop een risicobeoordeling kan worden toegepast. Uit enquêtes onder werknemers blijkt steevast dat ongeveer één op de drie werkende vrouwen tijdens hun werkzame leven ten minste één vorm van huiselijk geweld heeft meegemaakt. Berichten over een toename van huiselijk geweld tijdens de COVID 19-pandemie verhogen het belang van de aanpak ervan, ook wat betreft telewerken.
Uit enquêtes blijkt ook dat overlevenden van huiselijk geweld te maken hebben met veiligheids- en beveiligingsproblemen op het werk of op weg van en naar het werk, met een hoger ziekteverzuim en hogere afwezigheidspercentages, presentie-/productiviteitsproblemen, en met het feit dat zij geen gebruik kunnen maken van opleidings- en carrièremogelijkheden.
Financieel/economisch misbruik is een veel voorkomende vorm van huiselijk geweld: in ongeveer 90% van de gevallen van huiselijk geweld is er sprake van financieel misbruik, zoals het ontnemen van toegang tot het salaris of andere middelen van een vrouw, bijvoorbeeld om de reis van en naar het werk te betalen, of het maken van schulden op haar naam. Daarnaast kan financieel/economisch misbruik dat voortvloeit uit de controle over geld en financiën, gevolgen hebben voor de financiële onafhankelijkheid van een overlevende en haar vermogen om te blijven werken, waardoor het een kritieke werkgerelateerde kwestie is.
Overlevenden van huiselijk geweld kunnen ook te maken krijgen met veiligheidsrisico's van geweld op het werk. In plaats van een plaats van veiligheid kan de werkplek een plaats zijn waar partners en ex-partners mishandeling, psychologische controle en vrouwenmoord plegen. Misbruik kan plaatsvinden als gevolg van stalking tijdens het woon-werkverkeer en op de werkplek, aanranding op de werkplek of op de parkeerplaats, en intimidatie per telefoon, e-mail en sociale media van werknemers tijdens en na werktijd. Ook collega's kunnen worden getroffen, bijvoorbeeld als zij moeten invallen voor een collega die niet optimaal kan werken. Daders kunnen veiligheids- en beveiligingsrisico's vormen voor collega's, bijvoorbeeld wanneer zij een dader tegenkomen die hun partner of ex-partner op het werk stalkt of als zij beledigende en bedreigende telefoontjes of sms-berichten ontvangen. Het opstellen van een veiligheidsplan met een overlevende kan een essentiële rol spelen bij het minimaliseren van deze veiligheidsrisico's.
Aanbevelingen voor werkgevers
Veel van de aanbevelingen voor werkgevers hebben betrekking op het nemen van eenvoudige maatregelen om zich bewust te worden van huiselijk geweld, flexibel te reageren en overlevenden door te verwijzen naar gespecialiseerde hulporganisaties. Hiervoor zijn geen grote budgetten nodig; in feite kan het nemen van maatregelen om overlevenden te helpen hun baan te behouden, voor werkgevers aanzienlijke kostenbesparingen opleveren.
Kleine bedrijven kunnen maatregelen nemen om de gevolgen van huiselijk geweld op het werk aan te pakken, zoals:
· vertrouwelijke ondersteuning; een werknemer geruststellen dat haar baan veilig is en dat er ondersteunende maatregelen beschikbaar zijn
· veiligheidsmaatregelen, zoals het omleiden van telefoon-, e-mail- en sms-berichten
· advies over veilig reizen van en naar het werk, inclusief een veilige parkeerplaats
· flexibele werktijden voor een bepaalde periode die regelmatig worden herzien
· het doorverwijzen van een overlevende naar lokale hulpdiensten
In grotere bedrijven blijkt uit de beste praktijken dat het bewustzijn van huiselijk geweld, de uitvoering van een beleid en de erkenning van de verschillende soorten steun voor hybride werk, werk op afstand en werk in persoon/kantoor kunnen bijdragen tot de preventie van huiselijk geweld.
Dit voorbeeld van Deutsche Telekom toont concrete richtlijnen om risico’s op de werkplek aan te pakken: proces van dreigingsmanagement. (bron: Discussienota EU-OSHA, “Veilige ruimten creëren: huiselijk geweld en de werkplek”)
Een concreet actieplan
De discussienota van de EU-OSHA geeft aanbevelingen voor werkgevers, die kunnen worden aangepast aan kleine, middelgrote en grote organisaties.
1. Steun op hoog niveau van de CEO, Raad van Bestuur en senior managers, wat zal helpen bij de bewustwording over huiselijk geweld en waarom het bedrijf/de organisatie actie onderneemt om het probleem te voorkomen en aan te pakken.
2. Deelname van werknemers, vakbonden en organisaties voor huiselijk geweld aan de ontwikkeling, uitvoering en herziening van het desbetreffende beleid. Onderhandelen over collectieve arbeidsovereenkomsten is belangrijk omdat dit kan helpen om vertrouwen onder werknemers op te bouwen, en ervoor te zorgen dat er een passend beleid is dat op gevoelige wijze en met vertrouwelijkheid en zonder represailles wordt uitgevoerd.
3. Een veilige ruimte creëren voor overlevenden om huiselijk geweld te onthullen en steun te zoeken, door toegankelijke informatie over het beleid te verstrekken, regelmatig bewustmakingsevenementen te organiseren (waaronder het uitnodigen van sprekers van huiselijk geweldorganisaties), en informatie te verstrekken in bedrijfsbulletins, circulaires en mededelingenborden.
4. Opleiding en bewustmaking over huiselijk geweld en het daaraan gekoppelde beleid, ervoor zorgen dat managers opleiding en begeleiding krijgen over hun rol bij de uitvoering van het beleid, met inbegrip van vertrouwelijkheid en niet-oordelende en empathische communicatie. Het is van essentieel belang dat informatie over de beschikbare steun en het beleid op ruime schaal wordt verspreid en dat alle werknemers worden geïnformeerd over vertrouwelijke informatie en steun.
5. Een beleid voor huiselijk geweld op de werkplek en communicatie over beschikbare steun zijn belangrijk voor de bewustmaking van de invloed van huiselijk geweld op de werkplek:
- samenwerking tussen HR en de interne/externe preventiedienst
- definities van huiselijk geweld, met inbegrip van fysiek, seksueel, psychologisch en financieel geweld en dwangmaatregelen, en de gevolgen daarvan op de werkplek
- vertrouwelijkheid, non-discriminatie en geen represailles tegen werknemers
- duidelijke rollen en verantwoordelijkheden voor managers, met inbegrip van een genoemd contactpunt bij HR en/of een vertrouwenspersoon/advocaat om werknemers vertrouwelijke informatie te verstrekken
- protocollen en veiligheidsmaatregelen inzake ondersteuning in verschillende werksituaties, waaronder in klantgerichte functies en bij telewerken/afstandswerken en hybride werken
- betaald verlof dat flexibel kan worden opgenomen, in uitzonderlijke omstandigheden kan worden verlengd en gekoppeld kan worden aan re-integratieondersteuning na een verlofperiode
- flexibele werktijden en/of veranderingen in werkdiensten, overeengekomen voor een bepaalde periode om de veiligheid van de werknemers tijdens de werkuren te beschermen
- aanpassingen van werktaken, met inbegrip van overeengekomen tijdelijke vermindering van werktaken, en steun bij geografische verplaatsing als een werknemer voor de veiligheid van zichzelf en haar gezin moet verhuizen
- financiële steun en advies, leningen/salarisvoorschotten voor werknemers en hulp bij veilige/noodhuisvesting
- het uitvoeren van risicobeoordelingen voor huiselijk geweld op de werkplek
- opleiding en richtsnoeren voor alle betrokken partijen over huiselijk geweld en maatregelen op de werkplek, waaronder managers, toezichthouders, HR, veiligheidsfunctionarissen en gezamenlijke OSH-commissies over gendergerelateerde risicobeoordeling
- geïndividualiseerde risicobeoordeling en een veiligheidsplan om de risico's van geweld en intimidatie van een voormalige of huidige intieme partner voor een werknemer en diens collega's op de werkplek aan te pakken
- werknemers met een door de politie of de rechter uitgevaardigd noodverbod, contactverbod of beschermingsbevel worden geholpen met een praktische veiligheidsplanning als het risico bestaat dat het bevel zal worden geschonden
- voor bedrijven die in een positie verkeren om klanten die te maken hebben met huiselijk geweld te ondersteunen: richtsnoeren opstellen, met klanten communiceren en hen bewust maken van het voorkomen van huiselijk geweld, met inbegrip van digitale veiligheid en advies met betrekking tot financieel misbruik
- partnerschap(en) (inclusief financiering) voor lokale of landelijke organisatie(s) voor huiselijk geweld voor doorverwijzing, advies, begeleiding, training en informatie, en om ervoor te zorgen dat bedrijven bijdragen aan het bredere maatschappelijke doel om huiselijk geweld te beëindigen
Deze discussienota van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk zet uiteen hoe huiselijk geweld ook leidt tot een probleem op de werkplek en geeft voorbeelden van wettelijke en beleidskaders op EU- en nationaal niveau. Er worden eveneens nuttige aanbevelingen gedaan voor maatregelen om overlevende slachtoffers effectief op de werkplek te ondersteunen en om bij te dragen aan de bestrijding van huiselijk geweld.
Meer in senTRAL:
Bronnen:
