Met de Machineverordening (Verordening 2023/1230) wordt de Machinerichtlijn uit 2006 (Richtlijn 2006/42) omgezet in een verordening. Die Richtlijn uit 2006 is een belangrijk stuk wetgeving dat voor machines in de Europese Unie dezelfde gezondheids- en veiligheidseisen voorzag. Ook werd het vrij verkeer van machines binnen de eengemaakte markt bevorderd en gezorgd voor een goede bescherming van werknemers en burgers in de EU. De Verordening zorgt voor meer harmonisatie, met daarbij aandacht voor nieuwe risico’s van opkomende technologieën, waaronder nieuwe toepassingen van artificiële intelligentie in de machinebouwsector. Er geldt een lange overgangstermijn van 42 maanden, want het merendeel van de nieuwe regels wordt pas over 3,5 jaar van kracht.
Belang van CE-markering
De Machineverordening richt zich tot fabrikanten van machines, die met de bekende CE-markering aangeven dat hun machines aan de Machineverordening voldoen. Daarnaast gelden de gezondheids- en veiligheidsvoorschriften ook in specifieke situaties voor de gebruiker zelf, bijvoorbeeld wanneer de gebruiker zelf een machine bouwt die onder het toepassingsgebied van de Machineverordening valt, en deze machine beschikbaar stelt op de markt.
Bijgevolg heeft de Machineverordening een ruim en belangrijk toepassingsgebied.
Toepassingsgebied verduidelijkt t.o.v. Richtlijn: aangepaste bijlagen
Kleine transportvoertuigen voor persoonlijk gebruik en lichte elektrische voertuigen zoals elektrische scooters en elektrische fietsen vallen nog steeds als machines onder de Verordening, omdat dit veelgebruikte vervoersmiddelen zijn die gevaarlijk kunnen zijn voor de gebruikers ervan.
De lijst van machines met een "hoog risico" (de vroegere bijlage IV, gevaarlijke machines) wordt nu opgenomen in de eerste bijlage (bijlage I) bij de Machineverordening. Hierbij moet er een conformiteitsbeoordeling door derden worden opgemaakt, met een onderscheid in procedure tussen machines en verwante producten opgenomen in een deel A dan wel deel B.
Voor slechts 6 categorieën (deel A) moet een aangemelde instantie keuren:
| 1) | Verwijderbare mechanische overbrengingssystemen, inclusief hun afschermingen |
| 2) | Afschermingen voor verwijderbare mechanische overbrengingssystemen |
| 3) | Hefbruggen voor voertuigen |
| 4) | Draagbare bevestigingswerktuigen met explosieve lading en andere slagwerktuigen |
| 5) | Veiligheidscomponenten met volledig of gedeeltelijk zelfontwikkelend gedrag waarbij wordt gebruikgemaakt van methoden op basis van machinaal leren die veiligheidsfuncties waarborgen |
| 6) | Machines met geïntegreerde, niet onafhankelijk in de handel gebrachte systemen met volledig of gedeeltelijk zelfontwikkelend gedrag waarbij wordt gebruikgemaakt van methoden op basis van machinaal leren die veiligheidsfuncties waarborgen, enkel met betrekking tot die systemen |
Deze A-lijst kan nog steeds worden bijgewerkt met producten die als potentieel gevaarlijk worden beschouwd en waarvoor dan wel een conformiteitsbeoordeling door een instantie nodig is.
Voor de overige categorieën van ‘gevaarlijke’ machines (deel B) blijft het mogelijk voor de producent om conformiteit met de vereisten van de Verordening zelf te beoordelen. Zij kunnen daarbij externe instanties betrekke volgens eigen keuze is daarbij een keuze die fabrikanten zelf maken, afhankelijk van de procedure die zij willen toepassen.
Bijlagen bij de Verordening herschikt en herbenoemd
Alle bijlagen krijgen een nieuw nummer, in chronologische volgorde:
| • | gevaarlijke machines (bijlage I), |
| • | indicatieve lijst van veiligheidscomponenten (bijlage II), |
| • | essentiële veiligheids- en gezondheidseisen (bijlage III, … |
Voor de praktijk betekent dit een belangrijke aanpassing, want de courant gebruikte afkortingen en nummering op basis van de bestaande bijlagen vraagt de nodige aanpassingen.
Inwerkingtreding: 14 januari 2027, met uitzondering van de volgende artikelen:
| a) | de artikelen 26 tot en met 42: 14 januari 2024; |
| b) | artikel 50, eerste lid: 14 oktober 2023; |
| c) | artikel 6, zevende lid, en de artikelen 48 en 52: 13 juli 2023; |
| d) | artikel 6, tweede tot en met zesde lid, achtste lid en elfde lid, artikel 47 en artikel 53, derde lid: 14 juli 2024. |
