Interesse?

 

 

Wagenziekte is een bewegingsziekte als gevolg van een disconnectie tussen wat onze ogen waarnemen en wat onze evenwichtsorganen voelen. Het ontstaat vaak wanneer er een ongelijkheid is tussen de verwachte en daadwerkelijke beweging.

Het concept van deze bewegingsziekte is niet nieuw. Lang voor de opkomst van de auto werd men al ziek bij varen op een schip. De ogen focussen op een vast punt, zoals een boek, terwijl het evenwichtsorgaan de beweging van het schip voelt. Dit veroorzaakt een visueel-vestibulair conflict in het centrale zenuwstelsel.

Uit een enquête van Ford blijkt dat 47 procent van de respondenten ziek wordt op de achterbank en 36 procent voorin de auto. Er is een aanzienlijk verschil tussen bestuurder en passagiers: slechts 17 procent ervaart bewegingsziekte wanneer men zelf achter het stuur zit.

 

Wagenziekte kan zich op verschillende manieren manifesteren:

Na enige tijd kan er habituatie optreden. Dat betekent dat men door gewenning minder last krijgt. Bij zeereizen zegt men wel eens dat men dan ‘zeebenen’ gekregen heeft. Dit kan echter leiden tot een houdingsinstabiliteit achteraf, met een groter risico op vallen.

Vanuit veiligheidsstandpunt is er echter een nog veel belangrijker symptoom mogelijk tijdens autoritten, namelijk vermoeidheid. De plots opkomende en tijdelijke slaperigheid die passagiers en in mindere mate chauffeurs nogal eens ervaren, kan een verdoken vorm van wagenziekte zijn.

 

De intensiteit en combinatie van symptomen kunnen variëren, afhankelijk van individuele factoren. De reactie op verschilt sterk per individu, beïnvloed door:

·       Leeftijd: Kinderen tussen 2 en 12 jaar zijn het gevoeligst.

·       Geslacht: Vrouwen kunnen tot drie keer gevoeliger zijn.

·       Culturele en etnische achtergrond: Studies suggereren enige variatie.

·       Gezondheid: Mensen met slaaptekort, vermoeidheid of bepaalde medische aandoeningen kunnen vatbaarder zijn.

Mensen zonder functionerend evenwichtssysteem, zoals bepaalde doven, zijn volledig immuun voor wagenziekte.

 

Zelfrijdende auto's brengen een nieuwe dimensie in deze discussie. Waar traditioneel de bestuurder weinig last had van wagenziekte vanwege controle en anticipatie, zal dit met autonome voertuigen veranderen. Inzittenden, inclusief voormalige bestuurders, worden nu passagiers, ondergedompeld in virtuele activiteiten zoals films kijken. Dit kan het risico op wagenziekte verhogen. Dit fenomeen kan bovendien nu al optreden, met halfautomatische systemen die rijondersteuning bieden. Auto's uitgerust met dit systeem kunnen beperkt zelfstandig manoeuvres uitvoeren, zoals hulp bieden bij parkeren en om binnen de lijnen van de weg te blijven.

 

Het Nederlandse TNO is actief betrokken bij onderzoek naar bewegingsziekte, waarbij lichamelijke reacties worden geanalyseerd om zelfrijdende auto's te informeren. Simulators zoals Desdemona bootsen complexe bewegingen na en helpen onderzoekers begrijpen welke bewegingen misselijkheid veroorzaken. Het ultieme doel is het optimaliseren van autonome voertuigen om ongemak voor inzittenden te minimaliseren.

 

Enkele suggesties om ongemak te minimaliseren zijn:

 

 

Omdat wagenziekte zich ook kan manifesteren als vermoeidheid, is het voor preventieadviseurs nuttig om op de hoogte te zijn van deze ontwikkelingen. Begrip en preventie van wagenziekte kunnen het welzijn van werknemers bevorderen en het risico op wegwerkongevallen verminderen.