Veel mensen op de werkvloer zijn vermoeid. En dat kan gevolgen hebben op vlak van veiligheid en gezondheid. Hoe kan je er als werkgever mee voor zorgen dat vermoeidheid verminderd wordt?
Vermoeidheid op het werk heeft negatieve gevolgen, zoals:
- Medewerkers die te weinig energie hebben om hun job veilig en efficiënt uit te voeren;
- Minder aandacht of een vertraagde reactiesnelheid als er iets gebeurt op de werkvloer;
- Het nemen van meer risico’s, wat leidt tot meer fouten en ongevallen. Onderzoekers schatten dat ongeveer 1 op 8 arbeidsongevallen gelieerd is aan vermoeidheid;
- Negatieve effecten op het privéleven van medewerkers, maar ook op de publieke veiligheid. Zo weten we dat vermoeide medewerkers vaker betrokken zijn bij verkeersongevallen. In meer dan 1 op de 5 dodelijke auto-ongevallen speelt vermoeidheid een rol.
De oorzaken van vermoeidheid op het werk zijn heel divers:
- Individuele factoren, zoals leeftijd, gezondheid, levensstijl, verantwoordelijkheden buiten het werk, …
- Werkgerelateerde factoren:
- nachtwerk of lange werkuren, die vaak leiden tot minder slaap;
- langdurig fysiek of mentaal veeleisende taken uitvoeren;
- voortdurend routineuze taken moeten uitvoeren;
- werken in extreme temperaturen;
- stress.
Net omdat vermoeidheid veel mogelijke oorzaken kent, zijn maatregelen niet altijd eenvoudig te nemen. Geen enkele “oplossing” is toepasbaar op alle situaties, organisaties of individuen.
Wat kan er dan wel gebeuren?
- Werkgevers kunnen aanpassingen doen voor vermoeide medewerkers:
- Werkschema’s opstellen die voldoende ruimte bieden voor rust en herstel.
- Rekening houden met de duur van shiften, het aantal pauzes en de duur ervan, vrije dagen tussen shiften door, … zijn maatregelen die de werkgever kan bekijken.
- Medewerkers kunnen informatie i.v.m. vermoeidheid (aangereikt door de werkgever) in zich opnemen en zelf proberen aanpassingen in hun leven te maken.
Hoe aanpakken?
In Knack verscheen onlangs een artikel i.v.m. het aanpakken van vermoeidheid, ook op de werkvloer.
Het artikel legt mogelijke maatregelen in handen van het individu en de tips zijn dan ook relevant voor iedereen die iets wil doen aan z’n vermoeidheid.
De inzichten komen van dokter Saundra Dalton-Smith, auteur van “Sacred rest: recover your life, renew your energy, restore your sanity”. Ze geeft o.a. volgende tips:
- Vraag je ‘s ochtends af: ben ik echt uitgerust vandaag? Afhankelijk van het antwoord, kan je meer of minder hooi op je vork nemen die dag. De werkdag afsluiten met een korte wandeling in de frisse lucht is altijd een goed idee.
- Slaap is een vorm van passief herstel, van regeneratie. Om echt goed te slapen, mogen we niet uitgeput zijn en moeten we ons in balans voelen.
- Vakantie is vergelijkbaar met slaap. Je spaart je behoefte aan ontspanning op tot een paar langere periodes per jaar. Het is verstandiger om naar kleine, dagelijkse ontspanningsmogelijkheden te kijken, op het werk en privé.
- Probeer aan te voelen op welk niveau je precies uitgeput bent. Waarin investeer je veel energie en ontstaat dus een tekort? Houd er daarbij rekening mee dat elke dag anders kan zijn.
7 niveaus van uitputting en herstel
Dalton-Smith onderscheidt 7 niveaus of types van vermoeidheid (of omgekeerd: van energie). Hiervan moet je je bewust zijn, anders kan je geen juiste aanpassingen doen.
Niveau | Gevoel | Oorzaken | Oplossingen |
Fysiek | Fysieke uitputtingsklachten | Fysiek zwaar werk doen, zoals het tillen van lasten Te lang gespannen achter de computer zitten Veel op reis moeten |
Rekoefeningen
Ademhalingsoefeningen |
Mentaal | Je kan je moeilijk op één ding concentreren Mistig gevoel | Zich voortdurend moeten concentreren | Taken in blokken afwerken (bv. alle mailtjes, alle telefoontjes) Pauze nemen tussen werkblokken Mediteren Dankbaarheidsoefeningen Zich concentreren op vreugdevolle dingen |
Emotioneel | Depressieve gevoelens Gevoelens van onzekerheid | Emotionele momenten op het werk, zoals omgang met patiënten of moeilijke gesprekken Je gevoelens niet authentiek mogen uiten omdat je professioneel moet blijven | Een goed gesprek |
Zintuiglijk | Niet gespecificeerd | Te veel informatie, licht, lawaai of andere prikkels moeten verwerken | Minder smartphone gebruiken
Minder tv kijken
De natuur in trekken
Knutselen |
Creatief | Niet gespecificeerd | De hele dag volgens vaste richtlijnen moeten werken | Kunst ophangen op kantoor
Een screensaver met je favoriete beeld instellen
Een tentoonstelling bezoeken
Knutselen |
Sociaal | Niet gespecificeerd | Niet gespecificeerd | Niet gespecificeerd |
Spiritueel | Niet gespecificeerd | Niet gespecificeerd | Bidden |
Online kan een Rustquiz worden ingevuld (in het Engels) die je meer inzicht geeft in jouw vermoeidheid en mogelijke oplossingen aanreikt.
Meer in senTRAL:
Bron:- NIOSH eNews, "Reducing Fatigue in the Workplace", 3 januari 2024
- Knack, “Zeven manieren om niet te crashen”, 29 november 2023
Extra informatie:
