Interesse?

De HIVA-studie 'Wat is de welzijnsimpact van atypische arbeidstijden in de bewakingssector? Onderzoek naar de impact van de arbeidsorganisatie op de bewakingsagent en zijn bioritme' bestudeert de prevalentie en gevolgen van atypische arbeidstijden in de bewakingssector.
Dat doet het op basis van een representatieve enquête bij 497 bewakingsagenten.
Het fysieke, mentale en sociale welzijn van bewakingsagenten wordt geanalyseerd, rekening houdend met de specifieke arbeidstijdkenmerken die zo typisch zijn voor de sector.

Acht zogenaamde “arbeidstijdkenmerken” worden onderzocht, alsmede hun impact op het welzijn van bewakingsagenten:

1. nachtdiensten;
2. weekenddiensten;
3. quick returns (weinig tijd tussen diensten);
4. roosterautonomie (72% van de bewakingsagenten zegt gemakkelijk een dienst te kunnen wisselen met collega’s, terwijl 52% van oordeel is dat de planning rekening houdt met specifieke omstandigheden, zoals kinderen en hobby’s. Over het algemeen is er dus een grote mate van roosterautonomie);
5. dienstlengte (bv. shiften van 12 uur);
6. oproepbaarheid (31% geeft aan regelmatig stand-by te zijn, maar slechts 21% van de respondenten zegt daar ook voor betaald te worden. Daarnaast maakt zo’n 8% van de respondenten deel uit van een flexibele pool);
7. onregelmatige uren;
8. verplaatsingstijd (woon-werkverplaatsingen in de bewakingssector lijken langer te duren dan wat normaal is in de Belgische economie).

Welzijnsimpact

• Algemene gezondheid: die is volgens de eigen inschatting van bewakingsagenten eerder goed. Niettemin is de algemene gezondheid van bewakingsagenten beduidend slechter dan de algemene gezondheid onder Belgische werkenden (7% met slechte algemene gezondheid, tegenover 3% onder de Belgische werkenden).
• Slaapkwaliteit: deze is bij  bewakingsagenten merkelijk lager dan bij een Belgische werkende. Opvallend is dat meer dan de helft van de bewakingsagenten zegt geen normaal slaappatroon te hebben. Eén vierde van de bewakingsagenten geeft aan dat hun slaappatroon een negatieve impact heeft op het werk, één op twee geeft aan dat hun slaappatroon een negatieve impact heeft op hun sociaal en familiaal leven.
• Fysieke problemen: deze komen vrij frequent voor onder bewakingsagenten, in het bijzonder musculoskeletale klachten (56%), spijsverteringsproblemen (35%), obesitas (31%) en verlies van kracht of uithouding (31%). Ondanks het feit dat “slechts” 19% van de bewakingsagenten vindt dat z’n fysieke gezondheidstoestand niet goed of normaal is, geeft 37% aan dat hun werk een negatieve impact heeft op hun fysieke gezondheid.
• Mentaal welzijn: op dit vlak rapporteert ongeveer 10-30% van de bewakingsagenten negatieve gevoelens. Opvallend is dat 37% het gevoel heeft voortdurend onder druk te staan, 31% aangeeft niet het gevoel te hebben zinvol bezig te zijn, en 32% door zorgen veel slaap te kort komt. Slechts 8% van de bewakingsagenten zegt zich mentaal niet evenwichtig te voelen, maar niettemin geeft 25% aan dat het werk een negatieve impact heeft op hun mentaal welzijn.
• Sociaal welzijn: 36% van de bewakingsagenten geeft aan zich na het werk te uitgeput te voelen voor sommige huishoudelijke taken (22% onder de Belgische werkenden). 45% van de bewakingsagenten zegt dat het werk verhindert om de gewenste tijd aan hobby’s, vrienden en familie te besteden (slechts 10% onder de Belgische werkenden). Slechts 41% van de respondenten vindt dat werk en privéleven in balans zijn en 39% geeft aan dat het werk een negatieve impact heeft op het privéleven.

Aanbevelingen voor werkgevers

Werkgevers en organisaties die het welzijn van hun bewakingspersoneel willen verbeteren, nemen volgens de onderzoekers best onderstaande maatregelen:

• Beperk de blootstelling aan onregelmatigheid en oproepbaarheid.
• Beperk de blootstelling aan quick returns, nachtwerk en weekendwerk.
• Bevorder roosterautonomie.
• Zorg ervoor dat werknemers buiten de werkuren onbereikbaar (mogen) zijn.
• Zorg voor voldoende werknemers.
• Zorg voor een goede verstandhouding tussen management en werknemers.
• Zorg ervoor dat planners bekend zijn en rekening kunnen houden met ergonomische planningsprincipes.
• Garandeer genoeg hersteltijd.
• Maak individuele aanpassingen mogelijk: uitdelen van oordopjes voor nachtrust, organiseren van infosessies, faciliteren van sport, …
• Zorg voor voldoende vergoeding voor atypische uren, onregelmatig werk en stand-by zijn.

• Beswic, “De welzijnsimpact van atypische arbeidstijden in de bewakingssector”, 30 augustus 2024